TRUNG TÂM THÔNG TIN - THƯ VIỆN QUỐC TẾ

NGUYỄN HỒNG QUÂN

Chiến lược an ninh quốc gia năm 2023 của Hàn Quốc: nội hàm, tác động và triển vọng

Tóm tắt: Ngày 7/4/2023, lần đầu tiên dưới chính quyền của Tổng thống Yoon Suk-yeol, Hàn Quốc đã công bố chiến lược an ninh quốc gia, tập trung vào việc củng cố liên minh Hàn - Mỹ, tăng cường hợp tác an ninh Hàn - Mỹ - Nhật và thúc đấy bình thường hóa quan hệ liên Triều; xác định thách thức an ninh cấp bách nhất mà Hàn Quốc phải đối mặt chính là xuất phát từ việc Triều Tiên tiếp tục nâng cao năng lực hạt nhân và tên lửa. Bài viết phân tích nội hàm của chiến lược an ninh quốc gia 2023 của Hàn Quốc, đồng thời xem xét tác động từ chiến lược này tới quan hệ Hàn Quốc với láng giềng và khu vực.

NGUYỄN THỊ HẠNH, LÊ NGỌC MAI

Chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc đối với Đài Loan từ 2016 đến nay

Tóm tắt: Đối với Trung Quốc, thống nhất với vùng lãnh thổ Đài Loan (sau đây gọi tắt là Đài Loan) không đơn thuần là vấn đề về chủ quyền lãnh thổ, mà còn có y nghĩa về danh dự quôc gia và sự ổn định của chế độ. Với tiềm lực đang lên cùng thái độ quyết đoán của Chủ tịch Tập Cận Bình, Trung Quốc được cho là đã ra sức tăng cường áp dụng chiến thuật vùng xám", hay được hiểu là hoạt động cưỡng chế dưới ngưỡng chiến tranh đối với Đài Loan kể từ năm 2016 đến nay. Mục đích của các hành động này nhằm giúp Trung Quốc thay đổi hiện trạng tại eo biển và khu vực nhưng không đủ để phát động chiến tranh, tránh dụng độ trực diện với Mỹ. Bài viết sẽ làm rõ nội hàm và thực tiễn triển khai của chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc đối với Đài Loan, từ đây rút ra đánh giá, phân tích tác động của chiến thuật.

TRẦN THỊ HẠNH LỢI

Vai trò của Mỹ trong các cuộc đàm phán giữa Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc những năm 1945-1946

Tóm tắt: Sau khi chiến tranh chống Nhật kết thúc, tại Trung Quốc đã diễn ra cuộc đầu tranh nhăm xác lập quyền lực giữa hai lực lượng chính là Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản. Trải qua nội chiến và chiến tranh chống Nhật, những tổn thất mà Trung Quộc phải gánh chịu rất lớn nên không ai muốn xung đột lại diễn ra. Những cuộc đàm phán hòa bình đã được tiến hành cùng với sự có mặt của đại diện Chính phủ Mỹ trong vai trò trung gian hòa giải. Tuy nhiên, sự đối lập về lợi ích và xu hướng chính trị của hai bên đã khiến cho các cuộc đàm phán gặp khó khăn. Mặc dù Hiệp định đình chiến đã được ký, song chỉ kéo dài thêm thời gian hòa hoãn chứ không ngăn được nội chiến xảy ra. Dù vậy, với vai trò trung gian hòa giải, các đại diện Mỹ đã có những đóng góp tích cực trong các cuộc đàm phán hòa bình những năm 1945 - 1946 tại Trung Quốc.

NGUYỄN THỊ HÀ

Ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế - chính trị đối với phát triển cân bằng ở Hàn Quốc

Tóm tắt: Mô hình tăng trưởng kinh tế lựa chọn ưu tiên phát triển cho một số cực và vùng trọng điểm đã khiến cho sự bất cân bằng hiện hữu rõ rệt trong nền kinh tế xã hội Hàn Quốc trong nhiều thập kỷ trở lại đây. Bất chấp nỗ lực tái cân bằng phát triển bằng việc đưa ra nhiều giải pháp chính sách và thể chế mới, đặc biệt từ đầu những năm 2000, sự bất cân bằng không những không suy giảm mà còn có xu hướng nghiêm trọng hơn. Bài viết* chỉ ra một số yếu tố kinh tế - chính trị gây ra sự bất cân bằng trong chính các giải pháp mà Chính phủ Hàn Quốc đề ra để hướng đến phát triển cân bằng. Các yếu tố chính sách được phân tích theo ba cấp bậc, bao gồm (i) kế hoạch phát triển toàn diện lãnh thổ quốc gia, (ii) luật đặc biệt cho phát triến cân bằng quốc gia, và (iii) ngân sách đặc biệt cho phát triển cân bằng quốc gia của Hàn Quốc.

NGUYỄN TĂNG NGHỊ, NGUYỄN THỊ NY

Cộng đồng kinh tế ASEAN và con đường tơ lụa trên biển thế kỷ XXI của Trung Quốc: cạnh tranh và hợp tác

Tóm tắt: Với mục đích đem lại những bước tiến mới trong hợp tác về kinh tế, Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) và sáng kiến Con đường tơ lụa trên biển thế kỷ XXI (MSR) đều đang được thực hiện, hoàn thiện và có những thành tựu nhất định. Bài viết so sánh AEC và MSR từ góc độ những tác động của chúng đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương trên phương diện cạnh tranh và hợp tác, từ đó đưa ra gợi ý cho việc lựa chọn đối sách của Trung Quốc để điều chỉnh mối quan hệ, cách tiếp cận cũng như chứng minh vai trò cần thiết của MSR đối với ASEAN và khu vực.

PHẠM HỒNG THÁI

Nghiên cứu chính trị Hàn Quốc tại Việt Nam qua khảo sát các xuất bản phẩm của Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Tóm tắt: Bài viết đánh giá thực trạng nghiên cứu chính trị Hàn Quốc tại Việt Nam qua nghiên cứu trường hợp các xuất bản phẩm của Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nơi có Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc. Trên cơ sở khảo sát toàn bộ các nghiên cứu đã được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Đông Bắc Á từ ngày Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc ra đời (1998) đến nay và các sách xuất bản tại Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á trong thời gian 10 năm qua, tác giả muốn góp phần nhận diện những thành tựu, hạn chế trong nghiên cứu chính trị Hàn Quốc tại Việt Nam thời gian qua và đưa ra một số gợi mở hướng nghiên cứu của lĩnh vực này thời gian tới.

NGHIÊM THÚY HẰNG, HOÀNG THỊ THÙY DƯƠNG, NGUYỄN THỊ THU TRANG, PHẠM THỊ HUÊ

Lừa đảo qua mạng tại Trung Quốc: Thực trạng và đặc điểm

Tóm tắt: Trong những năm gần đây, với sự phát triển của nền kinh tế và sự tiến bộ của khoa học công nghệ, các vụ lừa đảo ở Trung Quốc ngày càng gia tăng. So với tội phạm lừa đảo truyền thống, tội phạm lừa đảo qua mạng có những đặc điểm vô cùng phức tạp bởi chúng phát triển mạnh mẽ và lan rộng một cách nhanh chóng, gây ra rất nhiều khó khăn cho cơ quan công an trong quá trình trấn áp, thách thức uy nghiêm của thể chế và chế độ. Lợi dụng những điểm yếu hiện nay về hệ thống pháp luật, sự tiến bộ của công nghệ, một số cá nhân đã thực hiện hành vi trái pháp luật, làm tốn hại nghiêm trọng đến an ninh tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp của quân chúng nhân dân, đông thời cũng gây ra mỗi nguy cơ lớn cho xã hội. Bài viết* phân tích, đánh giá thực trạng, đặc điểm của tội phạm lừa đảo qua mạng của Trung Quốc hiện nay; rút ra một số nhận xét đánh giá về sự nguy hại của tội phạm lừa đảo qua mạng đối với Trung Quốc.

NGUYỄN NGỌC NGHIỆP

Hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân bằng tòa án theo Hiến pháp 2013 - những giá trị tham khảo từ Nhật Bản

Tóm tắt: Hiến pháp 2013 đã có nhiều điểm mới so với các hiến pháp của Việt Nam trước đây. Các nhà soạn thảo Hiến pháp 2013 đã thực sự coi trọng vấn đề nhân quyền thể hiện qua việc thay đổi tên chương và vị trí của chương cũng như việc mở rộng các quyền con người, quyền công dân trên các lĩnh vực dân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa... Có thể nói Hiến pháp 2013 là một bước tiến vượt bậc trong việc ghi nhận các quyền con người, quyền công dân, là một cột mốc đánh dấu sự phát triển, tiến bộ của nền lập hiến Việt Nam trong việc ghi nhận, bảo vệ và bảo đảm các quyền con người, quyền công dân. Bên cạnh việc ghi nhận các quyền thì Hiến pháp 2013 cũng quy định cơ chế bảo đảm các quyền đó. Một trong những cơ chế hữu hiệu theo Hiến pháp 2013 là bảo vệ quyền con người bằng tòa án. Tuy nhiên, cho đến nay cơ chế này vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định. Trong phạm vi bài viết này, tác giả đề cập đến những mặt hạn chế về cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân bằng tòa án cũng như giải pháp khắc phục nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản.

TÓM TẮT CÁC BÀI VIẾT BẰNG TIẾNG ANH