TRUNG TÂM THÔNG TIN - THƯ VIỆN QUỐC TẾ

1. NGUYỄN TĂNG NGHỊ, TRẦN XUÂN BÁO LONG

Vai trò của ASEAN đối với việc điều phối hợp tác khu vực trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc nhìn từ góc độ của chủ nghĩa tân tự do thể chế

Tóm tắt: Dưới quan điểm của các học giả thuộc trường phái Tân Tự do Thể chế (Neoliberal Institutionalism) như Robert O. Keohane, các định chế quốc tế thúc đẩy hợp tác một cách hiệu quả, giảm thiểu và ngăn ngừa các nguy cơ xung đột, theo đó, điều tiết được tính vô chính phủ trong quan hệ quốc tế hiện tại. Trong bối cảnh hiện nay, khu vực Đông Nam Á đang chứng kiến cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc diễn ra ngày càng gay gắt, và ASEAN - với tư cách một thể chế quốc tế - được kỳ vọng sẽ giữ vai trò to lớn trong việc điều tiết những tác động đến từ sự cạnh tranh giữa hai cường quốc trên trong khu vực. Thông qua lăng kính của chủ nghĩa tân tự do, bài viết sẽ đánh giá vai trò của ASEAN trên các lĩnh vực kinh tế, an ninh - chính trị trong giai đoạn từ 2016 - nay, từ đó chỉ ra rằng những nỗ lực này mang lại những kết quả hỗn hợp trên cả hai khía cạnh an ninh - chính trị và kinh tế, và không hoàn toàn mang lại những kết quả như mong đợi theo góc độ lý thuyết.

2. TRẦN THIỆN THANH

Cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh quyền lực ở Đông Dương những năm 50 của thế kỷ XX

Tóm tắt: Bài viết phân tích những biểu hiện và tác động của cuộc cạnh tranh quyền lực lưỡng cực ở Đông Dương tới Cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong nửa đầu thập niên 1950. Trong đó tập trung vào 3 nội dung chính: (i) Sự điều chỉnh chiến lược của Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc đối với Đông Dương; (ii) Mỹ tăng cường can thiệp, Liên Xô và Trung Quốc đẩy mạnh viện trợ cho Việt Nam giai đoạn 1950 - 1954; (ii) Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc trên bàn cờ chiến trận Điện Biên Phủ năm 1954.

3. TRẦN KHÁNH, VÕ XUÂN VINH

Tương quan sức mạnh giữa Trung Quốc và Mỹ ở Biển Đông hiện nay

Tóm tắt: Trong tương quan sức mạnh ở Biển Đông thì Trung Quốc có lợi thế hơn Mỹ về yếu tố địa lý, nhất là vị trí (tọa độ) địa lý và khoảng rộng không gian đất liền trên bờ biển, nguồn lực để thực hiện chiến thuật "vùng xám" thì Mỹ trội hơn nhiều về lực lượng hải quân, quan hệ đồng minh chiến lược và tính hợp pháp của luật pháp quốc tế. Hai siêu cường này là thế lực mạnh nhất, có tầm ảnh hưởng lớn nhất và đều có tham vọng kiểm soát Biển Đông, nhưng hiện nay chưa thực thể nào chi phối hay áp đặt luật chơi của họ tại vùng biển này.

4. NGUYỄN NGỌC LAN

Phát triển kinh tế số ở Singapore trong những năm gần đây

Tóm tắt: Sự phát triển của nền kinh tế số nói chung đã và đang mang dấu ấn mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0; tạo ra nhiều bước tiến đột phá cho cả Chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng, tạo sự kết nối chặt chẽ các nền kinh tế trên thế giới. Điều đó đang đặt ra vấn đề cho các quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân phải có những hành động để thích ứng với thực tế mới này. Trong khu vực Đông Nam Á, Singapore hiện là một trong số các quốc gia dẫn đầu về ứng dụng chuyển đổi số, phát triển kinh tế số. Singapore đã đề ra các chiến lược, chính sách phát triển kinh tế số từ rất sớm và tập trung xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng số, dữ liệu số, nền tảng số và đào tạo nguồn nhân lực số và đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Bài viết nghiên cứu thực trạng phát triển kinh tế số của Singapore trên một số khía cạnh và đưa ra những nhận xét, đánh giá về quá trình phát triển này.

5. NGUYỄN THỊ HỒNG LAM

Mâu thuẫn giữa quân đội Myanmar và các nhóm vũ trang sắc tộc kể từ sau cuộc chính biến năm 2021

Tóm tắt: Là một đất nước đa dạng tộc người, tôn giáo, Myanmar luôn gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện hòa hợp dân tộc khi những cuộc nội chiến giữa quân đội Myanmar và các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số diễn ra không ngừng kể từ khi quốc gia này giành được độc lập cho đến nay. Đặc biệt, sau cuộc chính biến diễn ra đầu năm 2021, mâu thuẫn giữa quân đội Myanmar và các nhóm vũ trang sắc tộc càng trở gay gắt khi các nhóm vũ trang sắc tộc đã có sự liên kết với nhau cũng như nhận được sự ủng hộ của người dân. Đỉnh điểm, cuối năm 2023, một chiến dịch lớn được gọi là "Chiến dịch 1027" do các nhóm vũ trang sắc tộc thực hiện nhằm chống lại quân đội đã diễn ra rộng khắp ở khu vực biên giới phía Bắc Myanmar, không chỉ khiến cho nền chính trị, an ninh, xã hội của Myanmar trở nên suy thoái mà còn ảnh hưởng đến cả khu vực Đông Nam Á. Bài viết phân tích thực trạng mâu thuẫn giữa quân đội và các nhóm vũ trang sắc tộc từ sau cuộc đảo chính 2021 đến nay, từ đó đánh giá tác động của vấn đề trên đến Myanmar và khu vực.

6. ĐOÀN THU PHƯƠNG

Ảnh hưởng của Con đường tơ lụa trên biển đối với các nước Đông Nam Á

Tóm tắt: Con đường tơ lụa trên biển là một trong những tuyến đường quan trọng trong Sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc. Tuyến đường này được hình thành từ thời cổ trung đại, có ý nghĩa quan trọng không chỉ trong phát triển thương mại mà còn trong mở rộng quan hệ ngoại giao và giao lưu văn hóa giữa Trung Quốc với các nước trên thế giới. Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, con đường tơ lụa trên biển đã tác động lớn đến sự phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước Đông Nam Á. Nhờ có sự xuất hiện của con đường tơ lụa, giao thương hàng hải ở khu vực Biển Đông đã trở nên nhộn nhịp, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc cổ đại và các nước trong khu vực. Đồng thời, nó thúc đẩy quá trình giao lưu, trao đổi văn hóa giữa Trung Quốc và các nước trong khu vực. Trên cơ sở đó, việc phát triển quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và các nước Đông Nam Á cũng trở nên toàn diện hơn. Bài viết dưới đây sẽ góp phần làm rõ những ảnh hưởng của con đường tơ lụa trên biển tới sự phát triển của các nước Đông Nam Á.

7. BÙI THỊ ÁNH VÂN

Sự sụp đổ của vương quốc Singosari trong bối cảnh biến động địa chính trị ở Đông Nam Á thế kỷ XIII

Tóm tắt: Thế kỷ XIII, nhân loại đã chứng kiến nhiều sự kiện lớn trong lịch sử các quốc gia Đông Nam Á. Cũng trong thời gian này, tại Singosari (Indonesia) đã diễn ra những cuộc đấu tranh quyết liệt giữa các thế lực chính trị. Những diễn biến đó đã đưa vương quốc trên đảo Java nhanh chóng rơi vào tình trạng khủng hoảng, suy yếu. Sự sụp đổ của Singosari đã góp thêm mảng màu tối trong bức tranh chính trị nhiều màu sắc ở Đông Nam Á cuối thế kỷ này. Bài viết tập trung nghiên cứu những biến động về địa - chính trị Đông Nam Á thế kỷ XIII và sự suy yếu và sụp đổ của vương quốc biển Singosari.

8. HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC

Hội thảo khoa học "Hợp tác phát triển kinh tế Việt Nam, Trung Quốc và ASEAN trong bối cảnh mới"

9. ĐIỂM SÁCH

Giáo dục và quyền lực ở Đông Nam Á đương đại