TRUNG TÂM THÔNG TIN - THƯ VIỆN QUỐC TẾ

1. NGUYÊN ĐÌNH CƠ, LÝ VĂN NGOAN

Chính sách của Mỹ đối với Đông Nam Á dưới thời tổng thống Joe Biden - tác động và hàm ý chính sách đối với Việt Nam

Tóm tắt: Bài viết phân tích những thay đổi chiến lược của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng quyết liệt chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Dưới thời cầm quyền của tổng thống Joe Biden (từ năm 2021 đến nay), sự quan tâm và hành động của Mỹ đối với Đông Nam Á có sự điều chỉnh theo hướng can dự nhiều hơn, không chỉ với khu vực truyền thống (Đông Nam Á hải đảo) mà cả ở khu vực Đông Nam Á lục địa, nhằm cạnh tranh ảnh hưởng với Trung Quốc ở khu vực này. Sự điều chỉnh chiến lược của Mỹ đã có những tác động thuận, nghịch nhất định đối với Việt Nam trong việc hoạch định và thực thi chính sách đối ngoại của mình, nhằm tạo thế cân bằng ảnh hưởng của các nước lớn.

2. NGUYỄN HỒNG QUANG

Một số kinh nghiệm của Thái Lan về phát triển kinh tế ở vùng biên giới đất liền

Tóm tắt: Thái Lan đặt mục tiêu trở thành một trung tâm thương mại và vận tải quốc tế, kết nối các nước láng giềng, thông qua thúc đẩy sự phát triển của các hoạt động kinh tế thương mại biên giới. Từ năm 2014, Thái Lan vạch ra chiến lược thu hút các nhà đầu tư nhằm mở rộng kinh tế, phân phối thu nhập và phát triển kinh tế biên giới dựa trên các đặc khu kinh tế. Bài viết làm rõ những định hướng về phát triển kinh tế biên giới của Thái Lan dựa trên các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cũng như các nghị định, nguyên tắc hoạt động; phân tích các chính sách ưu đãi nhằm thúc đẩy thương mại và thu hút nguồn vốn đầu tư vào các đặc khu kinh tế biên giới; đồng thời nghiên cứu sự phát triển của các khu công nghiệp biên giới, xác định các ngành công nghiệp trọng điểm, hỗ trợ cho các doanh nghiệp muốn đầu tư vào đặc khu kinh tế biên giới. Ngoài ra, bài viết cũng đánh giá lại một số vấn đề cản trở trong phát triển đặc khu kinh tế biên giới của Thái Lan, đó là sự phân cấp chưa rõ ràng, giá đất còn cao, các dịch vụ một cửa chưa đáp ứng được nhu cầu của nhà đầu tư, thiếu các biện pháp mạnh mẽ để thúc đẩy doanh nghiệp địa phương và mang lại lợi ích cho cộng đồng.

3. HÀ THỊ ĐAN

Dấu ấn của Phật giáo trong một số lễ hội ở các nước Đông Nam Á lục địa

Tóm tắt: Là một trong những cái nôi đầu tiên của loài người, lại được sản sinh và nuôi dưỡng trên cơ tầng văn minh nông nghiệp lúa nước, trải qua các lần giao lưu, tiếp biến với bên ngoài, hầu hết các nước Đông Nam Á đều có nền văn hóa đa sắc màu. Sự đa sắc màu đó thể hiện ở các lễ hội. Các nước Đông Nam Á như Campuchia, Myanmar, Lào, Thái Lan... rất giàu có về lễ hội, các lễ hội diễn ra quanh năm. Ngoài tính bản địa thì lễ hội ở các nước này cũng chịu ảnh hưởng của những yếu tố văn hóa của Phật giáo. Bài viết trên cơ sở phân tích khái quát về lễ hội, mối quan hệ giữa lễ hội và Phật giáo, sẽ nghiên cứu dấu ấn của Phật giáo trong lễ hội tiêu biểu. Từ đó đi kết luận: lễ hội không chỉ là sinh hoạt của cộng đồng; nơi để bày tỏ lòng thành kính cũng như sự biết ơn của con người với tôn giáo mà còn là nhu cầu hưởng thụ và sáng tạo văn hóa. Chính nhờ quá trình này mà các nước Đông Nam Á lục địa có được nhiều di sản văn hóa độc đáo từ những lễ hội của họ.

4. PHẠM NGỌC UYÊN

Gốm cổ Chu Đậu trong văn hóa Đông Nam Á hải đảo 35

Tóm tắt: Gốm Chu Đậu là dòng gốm chiếm một vị trí đặc biệt trong lịch sử phát triển gốm Việt Nam vào thế kỷ XV - XVI, một dòng gốm chuyên sản xuất cho mục đích xuất khẩu. Thông qua nghiên cứu các loại hình tiêu biểu trong sưu tập gốm Chu Đậu tàu đắm Cù Lao Chàm (còn gọi là tàu đắm Hội An), hiện đang lưu giữ tại các Bảo tàng ở Việt Nam; các so sánh, diễn giải tiếu tượng học, ký hiệu học đưa đến nhận định các sản phẩm gốm đó có thể chỉ đáp ứng nhu cầu của thị trường tiêu thụ ở một số các quốc gia Đông Nam Á hải đảo như Java, Malay, Philippines. Nghiên cứu này bổ sung dữ liệu về những khoảng trống hiện tại đối với vai trò của gốm Việt Nam trong sản xuất và trao đổi đồ gốm trên khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

5. NGUYỄN QUẾ THƯƠNG

Kế hoạch quản lý tài nguyên nước của Chính phủ Thái Lan

Tóm tắt: Nguồn nước luôn được coi là một tài nguyên quý giá và ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống người dân cũng như sự phát triển của đất nước. Vì vậy, việc xây dựng kế hoạch quản lý tài nguyên nước nhằm phục vụ cho phát triển bền vững là nhiệm vụ hết sức quan trọng và cần thiết. Hiện nay, quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa đang diễn ra nhanh chóng ở Thái Lan làm cho nhu cầu về sử dụng nước ngày càng tăng cao trong khi nguồn nước ngày càng suy thoái. Trước tình hình đó, Chính phủ Thái Lan thấy rằng cần xác định cụ thể, chi tiết các kế hoạch sử dụng và quản lý tài nguyên nước cho hợp lý. Bài viết đi sâu nghiên cứu thực trạng nguồn nước của Thái Lan; để có các kế hoạch quản lý nước của Chính phủ Thái Lan, bao gồm quản lý về nước sinh hoạt, nước trong sản xuất, giảm thiểu lũ lụt, bảo tồn tài nguyên nước, bảo tồn và phục hồi rừng đầu nguồn...; đồng thời đánh giá những kết quả đạt được trong thời gian qua. Mặc dù còn một số hạn chế trong việc quản lý tài nguyên nước nhưng những năm gần đây Thái Lan cũng đã cải thiện được đáng kể về chất lượng nước và cố gắng nâng cao hiệu quả sử dụng nước, nhất là trong nông nghiệp.

6. VŨ THỊ HỒNG DUNG, THÂN THỊ THU NGÂN

Cách mạng giải phóng dân tộc của Việt Nam trong mối liên hệ với các nước Đông Nam Á (1930 - 1945)

Tóm tắt: Đông Nam Á cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là thuộc địa và nửa thuộc địa của thực dân đế quốc phương Tây, trừ Xiêm (Thái Lan). Tháng 8/1945, nhân thời cơ Nhật Bản đầu hàng Đồng minh, kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ hai, nhân dân các quốc gia Đông Nam Á đứng lên đấu tranh và đã giành được độc lập, đó là: Việt Nam, Lào và Indonesia, tuy ở các mức độ khác nhau. Nghiên cứu này phân tích các yếu tố cơ bản làm nên thắng lợi của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam, đó là: sức mạnh dân tộc, sức mạnh thời đại và vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, khái lược mối liên hệ của cách mạng Việt Nam với một số nước Đông Nam Á những năm

1930 - 1945.

7. NGUYỄN MINH SƠN

Kế hoạch Navarre và chiến dịch Điện Biên Phủ - Dấu chấm hết cho một cuộc chiến tranh phi nghĩa kéo dài của thực dân Pháp

Tóm tắt: Cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa của Pháp ở Việt Nam trước khi tướng Navarre đến kéo dài tám năm. Mặc dù đã có đến sáu lần thay đổi các lãnh đạo chính trị và tướng tổng chỉ huy ở Đông Dương, nhưng Pháp ngày càng lún sâu vào tình thế bị động về cả sách lược lẫn chiến lược. Kèm theo đó là những tổn thất nặng nề và chi phí của cuộc chiến tranh là gánh nặng đối với mọi tầng lớp nhân dân Pháp. Có thể nói rằng nước Pháp đã "hụt hơi" sau tám năm chiến tranh mà chưa hề tìm ra công thức để đi đến chiến thắng và sự kết thúc. Do đó, để tiếp tục cuộc chiến tranh, Pháp buộc phải dựa dẫm nhiều hơn vào sự giúp đỡ của Mỹ. Tướng Navarre đã được lựa chọn để đưa nước Pháp bước ra khỏi cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa này trong "danh dự". Chưa tròn một tháng, sau khi đảm nhận chức Tổng chỉ huy quân viễn chinh Pháp trên chiến trường Đông Dương, một kế hoạch quân sự mới ra đời nhằm đưa nước Pháp ra khỏi cuộc chiến tranh này trong "danh dự" mà chỉ cần thực hiện trong vòng 18 tháng, đó là Kế hoạch Navarre. Bài viết phân tích Kế hoạch Navarre và Chủ trương chiến lược của Việt Nam trong Đông - Xuân (1953-1954) và chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ nhằm trả lời câu hỏi: Liệu rằng với kế hoạch mang chính tên mình, tướng Navarre có đưa được nước Pháp ra khỏi cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa kéo dài và trở về trong "danh dự"?

8.HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC

Hội thảo khoa học quốc tế "Bài học kinh nghiệm qua

40 năm đổi mới và phát triển ở CHXHCN Việt Nam và CHDCND Lào"

9. ĐIỂM SÁCH

Southeast Asian Islam: Integration and Indigenisation 

(Islam giáo Đông Nam Á: Hội nhập và bản địa hóa)